Các yếu tố ảnh hưởng đến chi phí và giá thành công trình

Trong bối cảnh ngành xây dựng đang phát triển mạnh mẽ, việc kiểm soát chi phí và giá thành công trình trở thành yếu tố then chốt quyết định hiệu quả đầu tư, khả năng cạnh tranh và sự bền vững của các doanh nghiệp xây dựng. Đối với những ai đang tìm hiểu và định hướng theo học ngành Kinh tế xây dựng, việc hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến chi phí và giá thành không chỉ là yêu cầu chuyên môn cơ bản mà còn là lợi thế lớn trên hành trình sự nghiệp.
Bài viết này sẽ phân tích chi tiết các nhóm yếu tố chính, giúp bạn có cái nhìn thực tế và sâu sắc về “bức tranh kinh tế” đằng sau mỗi công trình xây dựng.

1. Yếu tố về thiết kế và quy mô công trình

Thiết kế và quy mô công trình là nền móng đầu tiên quyết định chi phí đầu tư.

Thiết kế phức tạp với nhiều chi tiết kỹ thuật cao sẽ yêu cầu vật liệu, máy móc và nhân lực trình độ cao, làm tăng chi phí.
Quy mô công trình càng lớn thì tổng chi phí càng cao, nhưng chi phí trên đơn vị (m² sàn, mét dài…) có thể giảm nhờ hiệu ứng kinh tế theo quy mô (economies of scale).

Vai trò đối với người học ngành Kinh tế xây dựng: Phân tích thiết kế để dự toán chính xác và tư vấn tối ưu hóa chi phí cho chủ đầu tư.

Các yếu tố ảnh hưởng đến chi phí và giá thành công trình

2. Yếu tố về vật liệu xây dựng

Vật liệu chiếm tỷ trọng lớn trong cơ cấu giá thành công trình. Các yếu tố ảnh hưởng gồm:

Giá cả thị trường vật liệu (xi măng, thép, cát đá…).
Chất lượng và nguồn gốc vật liệu.
Khoảng cách vận chuyển từ nơi cung cấp đến công trình.

Xu hướng hiện nay còn đề cao vật liệu xanh, vật liệu thân thiện với môi trường, kéo theo chi phí có thể cao hơn ban đầu nhưng tiết kiệm vận hành lâu dài.

3. Yếu tố về nhân công và máy móc thi công

Chi phí nhân công phụ thuộc vào mức lương tối thiểu vùng, tay nghề và thời gian thực hiện.
Chi phí máy móc bao gồm chi phí thuê/mua, nhiên liệu, vận hành và khấu hao thiết bị.
Sự phối hợp hiệu quả giữa máy móc và nhân lực có thể giúp tối ưu tiến độ và giảm chi phí phát sinh.

Kỹ năng quan trọng cho sinh viên Kinh tế xây dựng: Lập kế hoạch thi công khoa học, phân tích chi phí nhân công – máy móc.

4. Yếu tố về điều kiện địa hình và thời tiết

Mỗi công trình được xây dựng trên những điều kiện tự nhiên khác nhau:

Địa chất yếu cần gia cố móng, làm tăng chi phí.
Vị trí địa lý xa khu dân cư, giao thông khó khăn đẩy mạnh chi phí vận chuyển.
Thời tiết khắc nghiệt (mưa nhiều, bão, nắng nóng) ảnh hưởng tới tiến độ và làm đội chi phí thi công.

Sinh viên Kinh tế xây dựng cần biết dự phòng chi phí rủi ro từ các yếu tố tự nhiên này.

5. Yếu tố về quản lý dự án và tiến độ thi công

Quản lý dự án tốt sẽ:

Rút ngắn thời gian thi công.
Giảm chi phí phát sinh do chậm tiến độ.
Tránh lãng phí vật tư, nhân lực.

Ngược lại, quản lý yếu kém có thể khiến chi phí đội lên gấp nhiều lần dự toán ban đầu.

Kỹ năng cần thiết cho người học: Thành thạo lập và kiểm soát tiến độ, quản lý chi phí, đánh giá rủi ro tài chính công trình.

6. Yếu tố chính sách, pháp lý và thuế

Thuế, phí trong xây dựng (thuế GTGT, thuế tài nguyên…) tác động trực tiếp đến giá thành.
Chính sách nhà nước về vật liệu, đất đai, môi trường… ảnh hưởng đến chi phí tuân thủ pháp luật.
Rủi ro pháp lý như tranh chấp hợp đồng, vi phạm quy chuẩn có thể dẫn đến chi phí kiện tụng, bồi thường lớn.

Một chuyên gia Kinh tế xây dựng giỏi cần luôn cập nhật chính sách, thẩm định rủi ro pháp lý kỹ lưỡng cho dự án.

Kết luận:

Chi phí và giá thành công trình là kết quả tổng hợp của hàng loạt yếu tố từ thiết kế, vật liệu, nhân công, đến quản lý dự án và chính sách nhà nước. Đối với những bạn trẻ đang cân nhắc theo học ngành Kinh tế xây dựng, việc nắm vững cách phân tích và kiểm soát các yếu tố này chính là chìa khóa mở ra cơ hội nghề nghiệp rộng mở trong lĩnh vực tư vấn dự toán, quản lý chi phí dự án, và tư vấn đầu tư xây dựng.

Đừng chỉ học lý thuyết – hãy hiểu bản chất kinh tế đằng sau mỗi công trình!

7. Thông tin tuyển sinh

Trường Đại học Giao thông Vận tải TP. Hồ Chí Minh hiện đang tuyển sinh liên tục ngành Kinh tế xây dựng. Với các hệ đào tạo: Liên thông, Văn bằng 2, và Đại học Vừa học vừa làm dành cho người tốt nghiệp THPT (xét học bạ THPT).